فشن چست؟
فشن نوعی ابزار وجود و استقلال در یک دوره و مکان خاص است که به وسیله محصولات و ابزارهای گوناگون اعم از لباس، کفش، اکسسوری، وسایل آرایش، میکاپ، مدل مو، وضعیت بدن و حتی شیوه زندگی به نمایش گذاشته می‌شود. به عبارتی دیگر هر فردی خواسته یا ناخواسته پیرو جهان فشن است؛ حتی بدون اینکه اطلاعی از آن داشته باشد، فقط ممکن است آن فرد تعریف درستی از فشن نداشته باشد یا شاید از تاریخ انقضای آن گذشته باشد؛ اما بطور کل نوع مد و نحوه پوششی هر فرد، به فاکتورهای مختلف عقاید دینی، باورها، فرهنگ و آداب و رسوم بستگی دارد. به عبارتی دیگر استایل شخصی هر فرد، نشان دهنده طرز تفکر، شخصیت و سبک زندگی اوست.
تعریف فشن توسط صنعت فشن به عنوان “مد” اعلام شده‌است. هر چیزی که در دنیا تحت عنوان Mode شناخته می‌شود، توسط سیستم مد و فشن در سراسر جهان رواج یافته است و این در حالی است که پایدار بودن وضعیت افزایش تولید انبوه کالاها و پوشاک با قیمت کمتر و دسترسی آسان‌تر به آن‌ها در سراسر جهان، به یک مسأله مهم و جدی برای صنعت فشن در میان سیاستمداران، برندهای گوناگون و مصرف‌کنندگان تبدیل شده‌است؛ به طوریکه در دهه‌های اخیر، جنبش‌های جدیدی تحت عنوان “فست فشن” و “اسلو فشن” شکل گرفته‌اند و در صنعت مد در مقابل یکدیگر قد علم کرده‌اند. اما معنی لغوی فشن چیست و تاریخچه فشن چه مسیری را طی کرده‌است؟ فشن چه چیزهایی را شامل می‌شود و جایگاه آن در داخل و خارج کشور ما به چه صورت است؟ یا حتی تفاوت مد و فشن چیست؟
معنی فشن چیست؟
معنای لغوی فشن در لغت‌نامه دهخدا بیانگر سبک، مد، طرز، نوع و شیوه لباس پوشیدن است یا به طور کل آن روشی است که ما برای زندگی خود در اجتماع بر می‌گزینیم و دنباله رو آن می‌شویم؛ اما در لغت نامه معین معنای لغوی فشن کمی متفاوت‌تر ارائه شده است، در این فرهنگ لغت، از فشن تحت عنوان روش و طریق موقتی که هر فردی طبق ذوق و سلیقه خود طرز زندگی، لباس پوشیدن و.. را در دوره‌ای خاص تنظیم کرده باشد، یاد شده‌است و معنای لغوی آن را معادل کلماتی چون باب روز، آئین، متداول، رایج، باب زمان در شؤون زندگی اجتماعی تعریف کرده است. معنای لغوی فشن ممکن است در هر لغت‌نامه‌ای متفاوت باشد؛ اما همگی یک چیز مشترک را بیان می‌کنند، آن هم این موضوع است که پوشش و رفتار اشخاص در بازه‌های زمانی یا مکانی مختلف، متغیر هستند.
فشن سیتی یکی از مهم‌ترین و موثرترین عوامل بر عموم مردم جامعه است و ممکن است بر روی تمام جهت‌گیری‌های زندگی هر فردی در یک جامعه تاثیرگذار باشد؛ از رژیم‌های متنوع غذایی گرفته تا طرز پوشش، شیوه تفکر، تمرینات ورزشی و … یا به عبارتی هر گونه پوشش یا رفتاری که در یک بازه زمانی یا مکانی متداول می‌گردد.
صفر تا صد آنچه باید در مورد فشن بدانید!
صنعت جهانی فشن تمام سرمایه خود را خرج این موضوع می‌کند که به افراد بگوید چگونه لباس بپوشند و چگونه در اجتماع ظاهر شوند؛ اما با این حال فشن تنها لباس نیست، بلکه سلیقه است، سلیقه افرادی که یک سال جلوتر طرح‌ها و ترند‌های سال آینده را طراحی می‌کنند تا طرح‌هایشان الگویی برای تولیدات محصولات برندهای معتبر باشد. با این اوصاف فشن باید یک نوع تجارت باشد، اما اینطور نیست بلکه آن پدیده‌ای اجتماعی و فرهنگی است که سعی دارد تمایلات جدید و متنوعی در نوع بشر ایجاد کند. به همین دلیل نیز این صنعت نمی‌تواند به طور کامل کنترل فشن را در دست بگیرد، چرا که فشن همواره برای ایجاد تغییرات و خلق ایده‌ای نو تلاش می‌کند.
آغاز تاریخچه فشن، شروعی در تمامی صنعت مد
آغاز تاریخچه فشن به قرن‌های 19 و 20 میلادی برمی‌گردد که در آن زمان نحوه استفاده و اثرگذاری فشن شکل متفاوت‌تری داشت. به عنوان مثال در آن زمان از لباس‌های فاخر و شیک به عنوان وسیله‌ای برای نمایش موقعیت اجتماعی استفاده می‌شد؛ به طوریکه نحوه پوشش هر فرد، بیانگر طبقه اجتماعی او بود. همین امر موجب شده بود که فشن برای عموم افراد جامعه مهم و تاثیرگذار شود و کم کم صنعت فشن شکل بگیرد. از همان گذشته نیز ماهیت اصلی فشن، صنعت نساجی یا پوشاک است و در واقع صنعت فشن یکی از سبک‌های غالب در صنعت طراحی نساجی به‌شمار می‌رود.
اما ممکن است بپرسید، تاریخچه پیدایش فشن در ایران از چه دورانی و به چه صورت بوده‌است؟ اولین نشانه ورود مد در ایران به دوران قاجار برمی‌گردد. در واقع دیدار همسر اول فتحعلی شاه با الیزابت مک نیل در طی یک مهمانی در دربار، منجر به ورود مد به ایران شد. الیزابت در این مهمانی لباسی شیک و در عین حال ساده‌ای بر تن داشت که این موضوع توجه همسر فتحعلی شاه را به سمت خود جلب کرد و همان روز، نقطه شروع ورود مد به ایران شکل گرفت و پس از آن، اندرونی در دوره ناصرالدین شاه مرکز مد ایران قرار گرفت؛ به طوریکه زنان شهری مدام چشم به آن‌جا دوخته بودند تا آنچه از پوشش و آرایش جدید معرفی می‌شد، مورد تقلید قرار دهند.
جایگاه فشن در داخل و خارج کشور
در سراسر دنیا مسابقات Fashion بصورت رقابتی و کسب مقام قهرمانی برگزار می‌شود و در آن انواع گروه‌ها و شرکت‌های بزرگ تولیدکننده پوشاک و مد در دنیا در مقابل یکدیگر قد علم می‌کنند؛ اما جایگاه فشن در داخل و خارج کشور قابل مقایسه نیست، چرا که فشن در ایران به دلایل زیادی به درستی جا نیفتاده است و دلیل اصلی آن هم عدم بومی‌سازی درست از این صنعت در ایران و البته عدم وجود آگاهی بر این موضوع است. به همین دلیل اگر بتوانیم این صنعت را در ایران جا بیندازیم می‌توانیم از آن به عنوان یک فاکتور از اقتصاد مقاومتی و صادرات کالای ایرانی استفاده کنیم و کمتر از سایر صنایع برتر کشورهای روز دنیا که فشن را به کشور ما صادر می‌کنند، استفاده کنیم. شاید اگر طراحان لباس و فشن ایرانی بیشتر به فرهنگ و تمدن ایران را در مد، فشن و طراحی‌های خود اهمیت بدهند بتوانیم صادرکننده و رقابت‌کننده این حوزه در دنیا باشیم؛ حتی با وجود رعایت تمامی اصولی که در فرهنگ جامعه ایرانی حاکم است!
تفاوت مد و فشن
ماهیت فشن، از ابتدا شکل گرفتن تاریخچه آن تا به امروز، با تاریخ انقضا مواجه بوده‌است، یعنی چیزی که امروز به عنوان فشن مورد استفاده می‌گیرد، ممکن است تا چند روز بعد دیگر به عنوان یک امر کاملا عادی در میان عموم مردم جامعه تلقی شود، یا حتی اگر محصولی قبلا به عنوان فشن بوده و امروز کسی آن را استفاده کند، مسخره به نظر برسد. اگر منصفانه بخواهیم صحبت کنیم فشن رابطه بسیار نزدیکی با واژه مد (Mode) دارد. Mode در واقع بیانگر آن چیزی است که مردم مطابق با روز به تن می‌کنند؛ اما تنها هدف مد به روز بودن و تنوع نیست، بلکه می‌تواند بسته به دلایل اجتماعی، سیاسی و… هر جامعه‌ای تغییر کند. تفاوت مد و فشن را بدین گونه می‌توان شرح داد که مفهوم کلمه مد (Mode) به معنای لباس و مطالعه در مورد لباس است و به مجموعه‌ای از ترندها گفته می‌شود که بسته به فصل یا سال تغییر می‌کند، اما فشن در واقع صنعتی است که به سبک پوشش و نوع لباس‌ها، در یک بازه زمانی محدود، اشاره دارد؛ البته اگر فشن را فقط محدود به لباس بدانیم.
فشن شو چیست؟
Fashion Show یا شوی لباس به رویدادی گفته می‌شود که توسط یک طراح مد با هدف نمایش خط تولید لباس‌های کلکسیون جدیدش، در هفته مد برگزار می‌شود. به عبارتی دیگر فشن شو مکانی است که در آن‌جا طراحان مد و برندها آخرین روند مد و فشن روز را که خود طراحی کرده‌اند، برای رسانه‌های مختلف و خریداران به نمایش می‌گذارند. این رویداد و نمایش‌ها معمولا هر 6 ماه یکبار به مدت زمان 5 الی 20 دقیقه، برای نمایش کلکسیون‌های فصول برگزار می‌شود؛ اما ممکن است بپرسید که علت برگزاری رویداد فشن شو چیست؟ در واقع این اجرای زنده برای صنعت پوشاک بسیار ارزشمند است و به آن کمک می‌کند تا کارخانجات‌های تولید پوشاک و سایر طراحان، از مدل‌های به نمایش گذاشته شده، به خوبی ایده بگیرند. در این رویداد علاوه بر لباس، جدیدترین طرح‌ها و محصولات آرایشی، زیورآلات، کیف و کفش را هم به بازدیدکنندگان معرفی می‌کنند.
این مراسم نه تنها به معرفی مد و استایل می‌پردازد، بلکه به تولیدکنندگان الهام می‌بخشد و جامعه را با رونق اقتصادی روبرو می‌کند. در هر فستیوال برای اجرای فشن شو، سکویی قرار دارد که “ران وی” نام دارد و مدل‌هایی که لباس‌های طراحان را پوشیده‌اند با مدل قدم زدن کت واک، ایستاده یا نشسته در مقابل تماشاگران قرار می‌گیرند. بیننده باید علاوه بر ظرافت و دوخت به کار رفته در لباس، به افکار و عقایدی که طراحان لباس در پشت هر استایل به آن پرداخته‌اند نیز توجه داشته باشد. در ادامه به ویژگی و ابعاد مختلف فشن اشاره خواهیم کرد تا بتوانید درک بهتری از این صنعت داشته باشید.
ابعاد گوناگون و متنوع صنعت فشن
در ادامه انواع ابعاد متنوع صنعت فشن را بررسی خواهیم کرد.
- مد
اولین مجموعه مد و لباس به سال 1974 میلادی برمی‌گردد که کریستین دیور آن را عرضه کرده بود. تمام مجموعه‌های او موضوعات خاصی داشتند، به عنوان مثال در مجموعه‌ی بهار سال 1947 میلادی او که کارول نام داشت، مدل تازه‌ای با شانه‌های برجسته، ران‌های مشخص و کمری باریک معرفی کرد. ابتدا این مدل سرو صدایی ایجاد نکرد تا وقتی که سردبیر آمریکایی American Harper’s Bazaar خطاب به دیور نوشت: “کریستین عزیز، شما واقعا طرحی نوین و بی‌مانند ساخته‌اید. لباس جدید مجموعه شما چیزی فراتر از مدل‌های کنونی است.” و همین کافی بود تا ماجرا به نحوی دیگر رقم بخورد. طرح نوین و بی‌مانند دیور، به نمادی از مد تبدیل شد که فصل به فصل تغییر می‌کرد، البته که این طرح هنوز هم در صنعت مد مورد استفاده قرار می‌گیرد. همین تعریف ساده، منجر به شکل‌گیری این ایده شد که فشن باید بر اساس فصل و فضا و تغییرات جامعه تغییر کند. - تست و سازگاری
مد معمولا ایده‌آلی را رواج می‌دهد که تنها برای عده معدودی قابل دسترسی است، در حالیکه برای عده‌ی زیادی از مردم دست نیافتنی است. با این وجود، ظرفیت بالای مد باعث شده که همان عده کثیر نیز احساس کنند که همگام با مد پیش می‌روند. به عنوان مثال لباس‌های طراحی شده در مجله‌های جوانان دهه 1990 میلادی، بر جنسیت و قومیت تاکید بسزایی داشتند. یا حتی اگر لباس‌هایی با سبک سنتی و کلاسیک در کنار سایر لباس‌های مزون‌دوز خاص و مدرن قرار می‌گرفتند، در کنار یکدیگر به عنوان معیار مد و فشن به شمار می‌آمدند. - فشن و فرم بدن
سناریو مربوط به فشن و ماهیت آن تا جایی پیش رفت که برخی از هنرمندان، رابطه‌ی لباس و بدن را به طور کلی متحول کردند. در نمایشگاهی در سال 2016 میلادی تحت عنوان “تغییر دهنده‌های بازی” در موزه آنتورپ شکل گرفت که در آن نمایشگاه، قاعده میان مد و بدن شکسته شد و آن‌جا بود که برای اولین بار هنرمندان نشان دادند که فشن فقط خلق لباس جدید و مدرن نیست، بلکه می‌تواند گفتگوی دو جانبه‌ای با تاریخ و گذشته صنعت مد و پوشاک باشد. - هنر خلاقیت
فشن محتوایی دارد که شما می‌توانید هم ظاهر و هم طرز ساخت آن را مورد تحسین قرار دهید. به عنوان مثال لباس موندریان Yves Saint Laurent اولین طراحی مدی است که در سبک هنر پاپ مطرح و دوخته شده بود. در واقع موندریان یک نقاشی از Piet Mondrian را به یک لباس کرپ ابریشمی تبدیل کرده بود که اوج هنرمایی‌اش را در آن به نمایش گذاشته بود. او در واقع طرح هندسی این نقاشی را در انحنای بدن یک زن به گونه‌ای قرار داده بود که به صورت یک سری خطوط مستقیم به نظر می‌رسیدند. - تجارت بزرگ
اکثر مخالفان صنعت مد و فشن اعتقاد دارند که اصل تغییرات این صنعت بر از رده خارج شدن سریع محصولات و مصرف گرایی افراد است. این همان چیزی است که تحت عنوان “فست فشن” در میان عموم شناخته شده است. فست فشن صنعتی است که اهداف خود را بر تولید و عرضه پوشاک در حجم انبوه، با کیفیت‌های نه چندان عالی و قیمت‌های مناسب تنظیم کرده‌است و تنها دغدغه‌ای که دارد کسب درآمد بیشتر برای تولیدکننده است. مد سریع نه تنها باعث می‌شود که مصرف‌گرایی افزایش یابد، بلکه موجب استثمار کارگران بی‌شماری می‌شود و تمام این‌ها، محیط زیست را با تبعات منفی بسیار زیادی مواجه می‌کند. این در حالی است که سالانه بیش از 2 هزار و 500 میلیون لباس، به صورت زباله دفع می‌شوند و برای این میزان تولید، سالانه 2 هزار و 700 میلیون لیتر آب مصرف می‌شود. همین مسئله موجب شد که جریان دیگری در مقابل فست فشن، تحت عنوان اسلو فشن یا مد آهسته به وجود آید. اسلو فشن موجب کاهش میزان مصرف گرایی انسان‌ها از محیط زیست و پایداری منابع حیاطی زیست محیطی می‌شود.
گالری هنری دکمه - راهی برای درک خود
فشن در دنیای امروزی راهی برای نمایش مدرن بودن و به‌روز بودن، یا به عبارتی دیگر نمایش آن چیزی است که دوست داریم دیگران از ما ببینند، است. حال این چیزی که دوست داریم دیگران مشاهده کنند، می‌تواند طرز فکر و سبک زندگی را هم شامل شود. کریستوفر بروارد، یکی از مورخان مد، می‌گوید: “مد در حال حاضر، در نقطه‌ی مرکزی درک عامه از فرهنگ ایستاده است.” اما این تعبیر بدین معنا نیست که مد، دوست و متحد ما است بلکه همیشه از همان ابتدا سعی داشته که حداقل یک گام از ما جلوتر باشد. اما این موضوع را فراموش نکنید که مد فقط موجب تغییر، ترقی و مدرن بودن نمی‌شود، چرا که در واقع یک صنعت تجاری هم است و این بدین معناست که با وجودی که می‌تواند عامل ایجاد زیبایی باشد، با تمام قدرت نیز می‌تواند تمام زیبایی که خود تعریف کرده‌است را زیر سوال ببرد. فشن نه تنها ایده و نوعی طرز فکر است، بلکه یک روش ساخت هم به شمار می‌آید. همین تناقضات است که صنعت مد را زنده، پویا و محبوب نگه داشته است.
فشن چه چیزهایی را شامل می‌شود؟
اما سوال این است که فشن چه چیزهایی را شامل می‌شود؟ فشن سیتی تنها به نحوه پوشش و لباسی که می‌پوشیم خلاصه نمی‌شود، بلکه در تمامی صنایع و ابزارهایی که با زندگی انسان به نوعی ارتباط دارند، وجود دارد. همین دلیل موجب شده مد و فشن بر نحوه رفتار، طرز صحبت کردن، معماری ساختمان‌ها، رنگ سال، رژیم غذایی و موارد مشابه در زندگی انسان حکمرانی کنند؛ اما معمولا ما فشن را نوعی پوشش می‌دانیم و از آن برای حوزه صنعت نساجی و طراحی لباس استفاده می‌کنیم؛ اما این نوع پوشش تنها برای مقطع زمانی خاصی، طرفداران زیادی دارد و بلافاصله بعد از مدتی کوتاه از مد می‌افتد.
فشن با وجودی که برای هر فردی منحصر به فرد است، از عوامل مختلف اجتماعی، اقتصادی، تاریخی و فرهنگی هر جامعه‌ای هم پیروی می‌کند. با نگاهی دقیق‌تر به نحوه پوشش مردم هر منطقه، می‌توانیم دریابیم که مردم هر منطقه از جهان، از همه جهات با یکدیگر متفاوت هستند به این دلیل که هر منطقه‌ای از نظر آب و هوا، فرهنگ، اجتماع و شرایط منطقه‌ای جغرافیایی، شرایط مختلفی دارد.
گالری هنری دکمه
دیدگاه خود را بنویسید